مواد و روش ها :

به منظور بررسی اثرات سه تراکم بوته 30، 50، 70، بوته در متر مربع و سه غلظت0، 4/1، 8/2 لیتر در هکتار کند کننده رشد کلرو مکوات کلرید بر رشد و عملکرد کلزای پاییزه رقم طلایه، آزمایشی در سال 1379در شرایط اقلیمی ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

 واقع در باجگاه (29، 35 درجه عرض جغرافیایی شمالی، 53،35 درجه طول جغرافیایی شرقی، 1810متر از سطح دریا)، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار طراحی و اجرا گردید. بر اساس عرف محل و نظرکارشناسان کشاورزی کودهای مورد استفاده به شرح زیرمصرف گردید: نیتروژن و فسفر از منابع اوره ( 46 درصد نیتروژن) و فسفات آمونیوم (18 درصد نیتروژن و 46 درصد p2o5 ) به ترتیب به میزان 50 و 150 کیلو گرم در هکتار هم زمان با کاشت به خاک اضافه گردید. در طول فصل رشد آبیاری کرت ها به طور یکنواخت با استفاده از سیفون صورت گرفت . علف های هرز موجود در حاشیه و بین ردیف ها در طول فصل رشدبا دست وجین گردید. میزان تراکم مورد نظر در درون هر کرت از طریق تنک در مرحله چهار تا پنج برگی (BH= 1/4 -1/5 )بوته ها به دست آمد. هم زمان با ورود گیاه به مرحله رشد غنچه های سبز(BH= 3/3 )تیمار محلول پاشی کلرومکوات کلرید( تهیه شده از ماده تجاریArotex Extra68% w/v) در هنگام صبح، در دو غلظت 4/1و 8/2لیتر در هکتار با استفاده از دستگاه محلول پاشی دقیق دستی (با فشار ثابت3 بارو حجم محلول پاشی 400 لیتردر هکتار) اعمال گردید. در طول فصل رشد با آفت شته مومی کلم با استفاده ازحشره کش متاسیتوکس- آر به صورت سمپاشی مبارزه گردید.در پایان مرحله رسیدگی بوته های سه ردیف میانی هر کرت به طور کامل از سطح خاک بریده شد و جهت تعیین عملکرد دانه وعملکرد بیولوژیکی و اجزای آن به آزمایشگاه منتقل گردید. برای تعیین وزن خشک، نمونه ها در آون در دمای 60 درجه سانتی گراد به مدت48 ساعت نگهداری گردید. داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار MSTATC مورد تجزیه وتحلیل آماری قرارگرفت و میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن مقایسه شدند .

نتایج و بحث ها :

الف- ارتفاع نهایی:

در رقم طلایه افزایش تراکم از 30 به 70 بوته در متر مربع باعث افزایش معنی دارارتفاع بوته گردید. برعکس کاربرد کلرومکوات کلرید باعث کاهش معنی دار ارتفاع بوته ها گردید. تاثیر متقابل کلرومکوات کلرید و تراکم بوته بر ارتفاع نهایی ساقه در سطح 5% معنی دار بود.کاربرد کلرومکوات کلرید در هر دوغلظت 4/1 و 8/2 لیتر درهکتار، در تراکم 30 بوته در مترمربع اثر معنی داری در کاهش ارتفاع بوته ها نداشت. بر طبق نتایج برخی پژوهش ها کلرومکوات کلرید در تراکم های زیاد بوته بیشترین تاثیر خود را از طریق کاهش طول میانگره های ساقه به جا می گذارد(1999،Emam and Moaied، کیمبر و مک گرگور 1378). کلرومکوات کلرید با اختلال در بیوسنتز جیبرلین در میانگره های ساقه باعث کاهش طول آن ها و کم شدن ارتفاع نهایی بوته هامی گردد (1996، Emam and Moaied؛Scarisbrick et al. 1982).هم چنین گزارش شده است که افزایش ارتفاع بوته در کلزا در تراکم های زیاد با کاهش تعداد شاخه فرعی در هر بوته همراه است (1985،Addo- Quay et al.).

ب. تعداد شاخه فرعی :

تعداد شاخه فرعی در بوته با افزایش تراکم بوته از 30 به 50 بوته در متر مربع در تیمار 0 و 4/1لیتر در هکتارکلرومکوات کلرید کاهش معنی داری را نشان داد. علت کاهش تعداد شاخه در بوته در تراکم های زیاد را به کاهش نفوذ نوربه بخش پایینی سایه اندازگیاهی نسبت می دهند (Child et al., 1988). کاهش نور به بخش پایینی سایه انداز گیاهی موجب انتقال هورمون اکسین از مریستم انتهایی به محل تشکیل جوانه های شاخه فرعی گردیده و از تعداد شاخه های فرعی می کاهد (آرتکا، 1379؛1963،Kuraishi and Muir). طبق نتایج گزارش شده توسط چایلد و همکاران ( 1988، Child et al.) کاربرد کلرومکوات کلرید در کلزا با افزایش میزان هورمون سایتوکنین در گیاه همراه بوده است و از این راه طول دوره نموی جوانه های تشکیل دهنده پنجه افزایش می یابد .